تنظیم دادخواست مطالبه نفقه زوجه و مدارک لازم
در زندگی مشترک، یکی از حقوق اساسی زن دریافت نفقه است که طبق قانون پرداخت آن بر عهده شوهر قرار دارد. اما گاهی ممکن است مرد از انجام این وظیفه قانونی خودداری کند و زن برای حفظ حق و حقوق مالی خود چارهای جز مراجعه به مراجع قضایی نداشته باشد. در این شرایط، تنظیم و ارائه دادخواست مطالبه نفقه یکی از راهکارهای حقوقی مهم است که زن میتواند برای مطالبه نفقه جاری و همچنین نفقه گذشته به کار ببرد.
این دادخواست با رعایت مراحل قانونی و ارائه مستندات مربوطه میتواند ضمانت اجرایی حقوق زن در دادگاه خانواده باشد. در این مطلب به شرح چگونگی تنظیم دادخواست مطالبه نفقه، نکات مهم قانونی و نمونهای از این دادخواست میپردازیم تا مخاطبان با آگاهی کامل بتوانند این حق خود را مطالبه کنند.
مقاله پیشنهادی: حقوق مالی زن در زندگی مشترک
دادخواست مطالبه نفقه چیست؟
دادخواست مطالبه نفقه به معنای درخواست رسمی زوجه (زن) به دادگاه خانواده برای دریافت هزینههای متعارف زندگی مشترک است که طبق ماده 1106 قانون مدنی بر عهده زوج (شوهر) قرار دارد. این دادخواست زمانی ارائه میشود که زن حقوق قانونی خود در رابطه با دریافت نفقه را به جهت عدم پرداخت از سوی شوهر مطالبه میکند.
صلاحیت رسیدگی به این دادخواست با دادگاه خانواده است و پس از ثبت دادخواست، دادگاه با بررسی شرایط و مستندات، میزان نفقه را تعیین و حکم به پرداخت آن میدهد. زمان ارائه این دادخواست معمولاً پس از تعلل یا عدم پرداخت نفقه توسط شوهر است و اغلب با ارائه مدارک مانند سند ازدواج و شناسنامه زوجین به دفاتر خدمات قضایی ثبت میشود.
مقاله پیشنهادی: نفقه از چه زمانی به زن تعلق میگیرد
درخواست نفقه چگونه انجام میشود؟
برای ثبت درخواست نفقه مراحل قانونی مشخصی باید طی شود که به شرح زیر است:
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین گام برای طرح دادخواست مطالبه نفقه مراجعه به یکی از این دفاتر است که امکان ثبت الکترونیک دادخواست وجود دارد و در صورت تمایل، میتوان از طریق سایت خدمات قضایی نیز اقدام کرد.
انتخاب عنوان «مطالبه نفقه»: در ثبت دادخواست باید عنوان دعوا به طور دقیق و مطابق موضوع «مطالبه نفقه» انتخاب شود تا پرونده به مرجع صالح ارجاع گردد.
الصاق مدارک: ارائه مدارکی مانند سند ازدواج، شناسنامه زوجین و هر نوع مستندی که ادعای مطالبه نفقه را اثبات کند، هنگام ثبت دادخواست الزامی است.
ارجاع پرونده به دادگاه خانواده: پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارسال میشود که صلاحیت رسیدگی به این دعاوی را دارد و در نهایت بعد از بررسی مستندات، حکم به پرداخت نفقه صادر میکند.
با رعایت این مراحل، درخواست نفقه به صورت قانونی و رسمی ثبت شده و روند دادرسی آغاز میشود.
مدارک لازم برای درخواست نفقه
مدارک لازم برای درخواست نفقه عبارتاند از:
- سند ازدواج (عقدنامه) به منظور اثبات رابطه زوجیت و حق قانونی دریافت نفقه
- کارت ملی و شناسنامه زوجه برای احراز هویت و ثبت اطلاعات در سیستم قضایی
- مدارکی که تمکین زن را اثبات میکند، زیرا در صورت عدم تمکین معمولاً نفقه به زوجه تعلق نمیگیرد (مثلاً اظهارنامه تمکین)
- مدارک مربوط به وضعیت مالی مرد مانند فیش حقوقی، اسناد دارایی یا گردش حساب بانکی که به دادگاه در تعیین میزان نفقه کمک میکند
ارائه این مدارک هنگام ثبت دادخواست مطالبه نفقه در دادگاه خانواده ضروری است و به تسریع رسیدگی و صدور حکم کمک میکند. در صورت عدم دسترسی به مدارک مالی، دادگاه میتواند استعلامهای لازم را درخواست نماید.
نمونه دادخواست مطالبه نفقه با جلب نظر کارشناس
یک نمونه دادخواست مطالبه نفقه زوجه در ادامه آورده شده است:
باسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده
با سلام؛
احتراماً اینجانب [نام زوجه]، فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] تنظیم شده در دفترخانه شماره [شماره دفترخانه] در تاریخ [تاریخ عقد] به عقد دائم آقای [نام زوج] درآمدهام. علیرغم تمکین کامل اینجانب و وجود استطاعت مالی در خوانده محترم، از پرداخت نفقه قانونی امتناع میورزند.
لذا به استناد مواد 1106، 1107 و 1111 قانون مدنی و مواد 198، 519 آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته و آینده و همچنین صدور دستور جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین میزان واقعی نفقه متناسب با وضعیت طرفین را دارم.
دلایل و مستندات:
- تصویر مصدق سند ازدواج
- گواهی تمکین
- اظهارنامه علیه خوانده
- سایر مستندات مالی خوانده در صورت وجود
با احترام،
( نام و امضای خواهان )
( تاریخ )
این نمونه دادخواست به صورت دقیق و منطبق با قوانین، درخواست تعیین نفقه با جلب نظر کارشناس را مطرح میکند تا میزان نفقه بر اساس بررسی کارشناسی به دادگاه اعلام گردد و حق موکل به بهترین شکل محفوظ بماند.
دادخواست نفقه زوجه در چه مواردی پذیرفته نمیشود؟
اگر زن در حال نشوز باشد در صورتی که زن بدون دلیل موجه از انجام وظایف زوجیت (تمکین) امتناع کند، به عنوان ناشزه شناخته شده و مطابق ماده 1108 قانون مدنی مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
اگر نفقه قبلاً پرداخت شده باشد و زن نتواند ادله کافی بر عدم پرداخت یا عدم کفایت آن ارائه کند، دادخواست نفقه پذیرفته نخواهد شد؛ چراکه اثبات پرداخت نفقه بر عهده شوهر است اما در صورت نداشتن دلایل قوی، زن نمیتواند مجدد درخواست نفقه کند.
اگر زن طلاق گرفته باشد و نفقه صرفاً مربوط به ایام زوجیت باشد، پس از پایان مدت زوجیت نفقه دیگر مستحق نیست مگر موارد استثنایی مانند عده طلاق که نفقه در آن دوره به زن تعلق میگیرد.
بنابراین دادگاه در این موارد معمولاً دادخواست مطالبه نفقه را رد میکند و زن برای موفقیت در دعوی باید شرایط قانونی و مستندات خود را به درستی فراهم نماید تا حق او تضییع نشود.
مقاله پیشنهادی: ناشزه چیست
توصیههای حقوقی لازم قبل از تنظیم دادخواست نفقه زوجه
دریافت مشاوره از وکیل خانواده: قبل از هر اقدامی، مشاوره با وکیل متخصص در حوزه خانواده بسیار اهمیت دارد. وکیل میتواند نکات حقوقی مهم را تبیین و شرایط پرونده را به دقت بررسی کند تا بهترین استراتژی برای طرح دعوی انتخاب شود و ریسک رد دادخواست به حداقل برسد.
جمعآوری مستندات کافی برای اثبات تمکین و نیاز به نفقه: جمعآوری مدارک و مستنداتی مانند سند ازدواج، گواهی تمکین، مدارک پزشکی، فیش حقوقی مرد و هر سندی که به اثبات حق نفقه کمک میکند، از اهمیت زیادی برخوردار است و روند رسیدگی را تسهیل میکند.
انجام این اقدامات میتواند از هدر رفتن زمان و هزینههای اضافی جلوگیری کند و روند مطالبه نفقه را با موفقیت بیشتری همراه سازد.
مراحل تقدیم دادخواست مطالبه نفقه
مراحل تقدیم دادخواست مطالبه نفقه به شرح زیر است:
1. تنظیم دادخواست: ابتدا دادخواست مطالبه نفقه به صورت کتبی تنظیم میشود و باید شامل مشخصات کامل خواهان (زوجه یا شخص مطالبهکننده) و خوانده (زوج یا کسی که ملزم به پرداخت نفقه است)، شرح خواسته، دلایل و مستندات مربوطه باشد.
2. ثبت در دفاتر خدمات قضایی: نسخه کاغذی یا الکترونیکی دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت میشود. خواهان یا وکیل وی شخصاً یا آنلاین میتواند این کار را انجام دهد.
3. پرداخت هزینه دادرسی: با ثبت دادخواست، هزینه دادرسی بر اساس مبلغ خواسته (میزان نفقه مطالبه شده) محاسبه و باید پرداخت شود تا ثبت نهایی صورت گیرد.
4. ارجاع به شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده:
- اگر مبلغ نفقه مورد مطالبه کمتر از سقف مقرر (معمولاً تا ۲۰ میلیون تومان) باشد، پرونده به شورای حل اختلاف خانواده ارجاع میشود.
- اگر مبلغ بیش از این حد باشد یا خواسته پیچیدهتر باشد، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع میشود.
5. بررسی دادخواست توسط مرجع صالح: مرجع قضایی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) متن دادخواست و مدارک را بررسی کرده و در صورت وجود نقص یا کمبود، مراتب به خواهان اعلام میشود تا رفع نقص کند.
6. جلسه رسیدگی و تحقیقات: پس از تکمیل پرونده، جلسه رسیدگی تشکیل و با شنیدن طرفین و بررسی مستندات، دادگاه یا شورا رأی صادر میکند.
دستور موقت پرداخت نفقه تا صدور حکم قطعی
دستور موقت تصمیم قضایی فوری و موقتی است که دادگاه قبل از صدور حکم قطعی صادر میکند تا وضعیت موجود حفظ شود و ضرر غیرقابل جبران به طرفی وارد نشود. در موضوع نفقه، هدف آن تأمین گذران امور زندگی زوجه تا زمان صدور حکم نهایی است.
طبق ماده 7 قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، دادگاه میتواند در امور فوری مانند نفقه زن بدون نیاز به تأمین و تأیید رئیس حوزه قضایی دستور موقت صادر کند.
ویژگیها:
- صدور دستور موقت بدون نیاز به تأمین و تأیید رئیس حوزه قضایی است.
- دستور موقت فوراً قابل اجراست.
- اعتبار دستور موقت شش ماه است و اگر ظرف این مدت در مورد اصل دعوی تصمیمگیری نشود، باطل میشود مگر تجدید شود.
روند درخواست: متقاضی (معمولاً زوجه) میتواند حتی پیش از اقامه دعوا برای مطالبه نفقه درخواست دستور موقت کند. پس از صدور دستور، باید حداکثر ظرف ۲۰ روز دعوای اصلی مطرح شود.
اثرات دستور موقت:
- مبلغ نفقه به صورت علیالحساب پرداخت میشود تا حکم نهایی صادر شود.
- در صورت صدور حکم قطعی بر رد دعوا، متقاضی باید خسارت ناشی از دستور موقت را جبران کند.
- صدور دستور موقت یک ابزار حقوقی مؤثر برای حمایت فوری زوجه از حقوق مالی خود است. این دستور به طور موقت نفقه را تضمین میکند و مانع بروز مشکلات معیشتی تا زمان رسیدگی کامل میشود.
نمونه دادخواست صدور دستور موقت پرداخت نفقه
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی
با سلام و احترام
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر]، شماره شناسنامه [شماره شناسنامه]، ساکن [نشانی کامل]، بدینوسیله به استناد ماده 7 قانون حمایت خانواده، به عرض میرسانم:
شرح دادخواست:
اینجانب زوجه آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] هستم که به دلیل امتناع یا تأخیر در پرداخت نفقه مقرر قانونی خود، با مشکلات مالی و معیشتی روبرو شدهام. نیاز فوری به پرداخت نفقه جاری برای گذران امور زندگی دارم.
لذا با توجه به وضعیت فوری و ضرورت تأمین زندگی روزمره، مستنداً به ماده 7 قانون حمایت خانواده درخواست صدور دستور موقت پرداخت نفقه به میزان [مبلغ مورد درخواست] ریال تا زمان رسیدگی و صدور حکم قطعی را دارم.
با تشکر و احترام
امضا
تاریخ
در متن دادخواست باید مشخصات کامل خواهان، خوانده، مبلغ نفقه طلب شده، و دلیل درخواست دستور موقت که وضعیت فوری و نیاز مالی خواهان است، به روشنی ذکر شود. همچنین بهتر است به ماده 7 قانون حمایت خانواده اشاره گردد تا جنبه قانونی درخواست روشن شود.
نحوه تعیین میزان نفقه
نحوه تعیین میزان نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری به این صورت است که کارشناس با بررسی عوامل مختلف، مبلغ نفقه را کارشناسی و تعیین میکند. این عوامل شامل موارد زیر است:
- وضعیت و جایگاه خانوادگی و اجتماعی زن یا فرد مطالبهکننده نفقه مانند سن، میزان تحصیلات، شغل و شأن اجتماعی.
- شرایط اقتصادی و معیشتی خانواده و میزان مخارج متعارف برای زندگی متناسب با وضعیت خواهان.
- محل سکونت و منطقه جغرافیایی خانه پدری یا فعلی خواهان که میتواند بر میزان نفقه اثر بگذارد.
- نیازهای ضروری و متعارف خانوادگی مثل غذا، پوشاک، مسکن، درمان و سایر هزینههای زندگی.
- وضعیت اشتغال یا درآمد خواهان که اگر شاغل باشد، میزان نفقه معمولاً متناسب با درآمد کاهش مییابد.
کارشناس رسمی دادگستری پس از بررسی دقیق موارد فوق، مبلغ نفقه را مشخص و گزارش آن را به دادگاه ارائه میدهد. دادگاه بر اساس این نظر کارشناسی، رأی به میزان نفقه صادر میکند. چنانچه هر یک از طرفین به نظر کارشناس اعتراضی داشته باشند، میتوانند از دادگاه درخواست رسیدگی مجدد یا انتخاب هیئت سه نفره کارشناسی نمایند.
با این توضیحات میتوان گفت تعیین دقیق مبلغ نفقه کاملاً شخصی و وابسته به شرایط طرفین است و فرمول مشخص و ثابتی ندارد، بلکه تابع ارزیابی کارشناسی است.
اعتراض به نظر کارشناس:
برای اعتراض به نظر کارشناس رسمی دادگستری در دادگاه باید به نکات زیر توجه کنید:
- بعد از اینکه نظریه کارشناس به دفتر دادگاه رسید، دادگاه آن را به خواهان و خوانده ابلاغ میکند تا نظر کارشناس را مشاهده کنند.
- طبق ماده 260 قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت اعتراض به نظر کارشناس در دادگاه عمومی حقوقی یک هفته از تاریخ ابلاغ است. طرفین باید ظرف این مدت به دادگاه مراجعه و اعتراض خود را به صورت مکتوب ارائه دهند.
- اعتراض باید دلایل و جهاتی داشته باشد؛ مثلاً نظر کارشناس خارج از موضوع، غیرمستند، مبهم یا مغایر با واقعیت باشد.
- اعتراض معمولاً در قالب لایحهای رسمی به دادگاه تقدیم میشود که در آن دلایل نقض نظر کارشناس ذکر میشود.
- دادگاه پس از دریافت اعتراض، ممکن است موضوع را به هیئت کارشناسان چند نفره ارجاع دهد تا بررسی مجدد انجام شود.
- نظر کارشناس الزامآور نیست و قاضی دادگاه باید با توجه به کل ادله و استدلالها تصمیم بگیرد.
- در تنظیم لایحه اعتراض باید از لحن رسمی و مستدل استفاده شود و ادعاها باید مستند باشند.
- اگر درخواست ارجاع به هیئت کارشناسی ده نفره یا بیشتر شود، دادگاه با توجه به مصلحت و دلایل تصمیم میگیرد.
- بنابراین، اعتراض به نظر کارشناس باید در مهلت مقرر و به صورت کتبی به دادگاه ارائه گردد و همراه با دلایل مستدل برای نقض نظر کارشناسی باشد.
صدور حکم طلاق به دلیل امتناع از پرداخت نفقه
صدور حکم طلاق به دلیل امتناع از پرداخت نفقه طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی امکانپذیر است.
اگر مرد نفقه زوجه را، حتی به دلیل ناتوانی مالی، پرداخت نکند و زن پس از شکایت حقوقی موفق به گرفتن حکم الزام به پرداخت نفقه شود ولی مرد عمداً یا در عمل از اجرای حکم استنکاف کند، زن میتواند درخواست طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه ارائه دهد.
عدم پرداخت نفقه زن به هیچ وجه توجیه نمیشود مگر اینکه زن بدون دلیل موجه از تمکین عام و خاص نسبت به مرد خودداری کرده باشد. زن باید ابتدا اثبات کند که مرد ترک انفاق کرده است؛ این اثبات میتواند با شهادت، اقرار، اسناد مالی یا سایر ادله صورت گیرد.
پس از اثبات ترک انفاق و صدور حکم قطعی الزام مرد به پرداخت نفقه، اگر مرد حکم را اجرا نکرد و از پرداخت نفقه امتناع ورزید، زن حق دارد برای طلاق به دادگاه خانواده مراجعه کند. حکم طلاق در این حالت به عنوان راهکاری برای رفع عسر و حرج زن صادر میشود.
در صورتی که مرد استطاعت مالی نداشته باشد اما عدم پرداخت نفقه ثابت شود، زن نیز میتواند درخواست طلاق دهد. طلاق به دلیل عدم پرداخت نفقه باید طبق روند قانونی دنبال شود و مدارک کافی برای اثبات ترک انفاق باید به دادگاه ارائه شود.
بنابراین، اگر مرد نفقه را نپردازد و حکم محکمه برای الزام او صادر شود ولی اجرا نگردد، زن میتواند با استناد به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی درخواست طلاق نماید و دادگاه حکم طلاق را صادر میکند. برای پیگیری سریع و مؤثر این روند، با وکیل برای طلاق از طرف زن مشورت کنید.
تنظیم دادخواست مطالبه نفقه توسط وکیل متخصص
در نهایت، مطالبه نفقه از حقوق مسلم هر زنی است که در زندگی مشترک به آن نیاز دارد و قانون نیز توجه ویژهای به آن داشته است. با آگاهی از مراحل قانونی و نکات مهم در تنظیم دادخواست مطالبه نفقه، میتوان حق مالی خود را به درستی پیگیری کرد و از تضییع حقوق جلوگیری نمود.
برای دریافت مشاوره تخصصی و حمایت حقوقی مطمئن در این زمینه، میتوانید به دفتر وکیل مهری مراجعه کنید که با تجربه و تسلط کامل در امور خانواده، همراه موکلان خود هستند. برای دریافت مشاوره رایگان از کارشناسان ما و تنظیم دادخواست مطالبه نفقه توسط وکیل میتوانید همین امروز با دفتر وکالت دکتر محمدرضا مهری تماس بگیرید.
ســــوالات متداول شما
آیا زن بدون طلاق میتواند دادخواست نفقه بدهد؟
زن بدون طلاق میتواند دادخواست نفقه بدهد. طلاق شرط دریافت نفقه نیست و زن میتواند نفقه خود را مطالبه کند حتی در زمان عقد یا زندگی مشترک بدون طلاق.
آیا برای نفقه باید تمکین ثابت شود؟
برای نفقه، تمکین زن از شوهر شرط نیست و اثبات تمکین بر عهده زن نیست. فقط در صورت ناشزه بودن زن (عدم تمکین غیرموجه) نفقه تعلق نمیگیرد.
آیا نفقه شامل گذشته هم میشود؟
بله زن میتواند نفقه ایام گذشته را که پرداخت نشده است نیز درخواست کند.
دادگاه چگونه مبلغ نفقه را تعیین میکند؟
دادگاه برای تعیین مبلغ نفقه از کارشناسی استفاده میکند که بر اساس عرف، شرایط اجتماعی، نیازهای متعارف زن، سن، تحصیلات و وضعیت مالی زوج میزان نفقه را تعیین میکند.
در کدام دادگاه باید دادخواست نفقه زوجه ثبت شود؟
دادخواست نفقه زوجه باید در دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف محل اقامت زوج ثبت شود.
هنوز نظری ثبت نشده است.