به عنوان زن دوم، آیا میدانید پس از فوت همسرتان، قانون چه حقوقی برای شما در نظر گرفته است؟ بسیاری از زنان در این موقعیت حساس، به دلیل ناآگاهی از قوانین ارث، نه تنها غم از دست دادن همسر را تحمل میکنند، بلکه از حقوق مالی خود نیز محروم میمانند. در این متن به زبان ساده سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر، تفاوتهای ارث بری در اموال منقول و غیرمنقول و هرآنچه که نیاز است در رابطه با این موضوع بدانید را بررسی میکنیم.
آگاهی از این حقوق میتواند از بروز مشکلات مالی آینده پیشگیری کند، مانع از دست رفتن حقوق قانونی شما شود و فرایند تقسیم ارث را تسهیل نماید؛ پس ادامه این متن را از دست ندهید.
مقاله پیشنهادی: حقوق مالی زن در زندگی مشترک
ارث زن دوم از شوهر طبق قانون
ارث به اموال و داراییهایی گفته میشود که پس از فوت یک شخص، به بازماندگانش (همسر، فرزندان، والدین و…) میرسد. بر اساس قانون مدنی ایران، همسر متوفی (زن یا شوهر) در هر صورت از او ارث میبرد، اما میزان آن بستگی به وجود یا عدم وجود فرزندان دارد.
اگر متوفی فرزند داشته باشد:
سهم زن یکهشتم از اموال منقول (پول، طلا و…) و یکهشتم از ارزش اموال غیرمنقول (خانه، زمین) است.
اگر متوفی فرزند نداشته باشد:
سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر یکچهارم از اموال منقول و یکچهارم از ارزش اموال غیرمنقول است.
آیا بین زن اول و دوم در ارث تفاوتی وجود دارد؟
خیر! از نظر قانونی هیچ تفاوتی بین زن اول و دوم در میزان سهم الارث وجود ندارد، به شرط این که هر دو ازدواج دائم و قانون ثبت شده باشند و زن دوم در زمان فوت همسر، در عقد او باشد (یعنی طلاق گرفته یا متوفی او را طلاق نداده باشد).
بنابراین حقوق زن اول و دوم کاملاً یکسان است.
قانون جدید ارث زن دوم از شوهر چیست؟
در سالهای اخیر، تغییر خاصی در قانون تعیین کننده سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر ایجاد نشده است. طبق قانون مدنی ایران، زن دوم در صورت رعایت شرایط قانونی، حقوق ارث برابر با زن اول دارد.
نکاتی که باید در نظر داشته باشید:
1- سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر فقط شامل ارزش اموال غیرمنقول میشود، نه خود ملک.
2- در سالهای اخیر، رویه قضایی به سمت شفافسازی حقوق زن دوم حرکت کرده است و دادگاهها بیشتر از قبل به حقوق مالی زنان دوم رسیدگی میکنند.
3- زن فقط در ازدواج دائم ارث میبرد.
4- اگر عقد شما موقت (صیغه) باشد، حق ارث ندارید مگر اینکه در عقدنامه شرط ارث ذکر شده باشد یا مرد به صورت وصیتنامه بخشی از اموالش را به شما داده باشد.
5- اگر عقد دائم باشد اما طلاق گرفته باشید، در صورت فوت شوهر پس از طلاق، دیگر ارثی به شما تعلق نمیگیرد؛ مگر اینکه در عده طلاق (سه ماه و ده روز) فوت کند که در این صورت ارث میبرید.
6- اگر مرد چند همسر داشته باشد سهم ارث زن بین همسران تقسیم میشود (مثلاً اگر دو زن باشند، هر کدام یکهشتم میبرند).
7- مرد میتواند تا یکسوم اموالش را به زن دوم وصیت کند (حتی اگر فرزند داشته باشد).
سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر چگونه محاسبه میشود؟
اگر شوهر فوت کند، سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر یکچهارم تمام اموال شوهر است. این ارث شامل هم اموال منقول (پول، ماشین، طلا) و هم ارزش اموال غیرمنقول (خانه، زمین) میشود.
تفاوت میزان ارث در صورت وجود سایر وراث:
اگر شوهر علاوه بر همسر، پدر و مادر (والدین) داشته باشد سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر یکچهارم از اموال است و پدر و مادر بقیه اموال را به نسبت ۲ به ۱ تقسیم میکنند (پدر دو برابر مادر).
اگر شوهر علاوه بر همسر، خواهر و برادر داشته باشد (ولی پدر و مادر زنده نباشند) سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر همچنان یکچهارم اموال متوفی است. خواهر و برادر بقیه اموال را بین خود تقسیم میکنند (پسر دو برابر دختر).
مثال عددی برای درک بهتر:
فرض کنید شوهر فوت کرده و ۱۰۰ میلیون تومان پول نقد در حساب بانکی و یک خانه به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان
دارد و فرزندی ندارد.
محاسبه سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر:
1. پول نقد (۱۰۰ میلیون):
¼ × ۱۰۰ میلیون = ۲۵ میلیون تومان
2. خانه (۵۰۰ میلیون):
زن مالک خود خانه نمیشود، اما ارزش آن را دریافت میکند.
¼ × ۵۰۰ میلیون = ۱۲۵ میلیون تومان (به صورت نقدی پرداخت میشود).
جمع کل سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر:
۲۵ میلیون (پول نقد) + ۱۲۵ میلیون (ارزش خانه) = ۱۵۰ میلیون تومان
اگر در تقسیم ارث و دریافت سهم خود از اموال همسر فوتشده دچار مشکل شدهاید، همین حالا از خدمات وکیل ارث استفاده کنید.
ارث زن دوم از شوهر چه زمانی ساقط میشود؟
شرایطی که مانع ارثبری زن دوم میشود عبارتاند از:
طلاق قبل از فوت شوهر: اگر قبل از فوت مرد، طلاق انجام شده باشد، سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر از بین میرود (مگر در عده طلاق فوت کند). عده طلاق ۳ ماه و ۱۰ روز پس از طلاق است (اگر در این مدت مرد فوت کند، زن ارث میبرد).
ازدواج موقت (صیغه) بدون شرط ارث: در عقد موقت، زن بهصورت خودکار ارث نمیبرد مگر اینکه شرط ارث در عقدنامه ذکر شده باشد.
قتل شوهر توسط زن: اگر زن عمداً همسرش را به قتل برساند، از ارث محروم میشود.
کفر (در صورت مسلمان بودن شوهر): اگر شوهر مسلمان باشد و زن غیرمسلمان، از ارث محروم میشود (مگر اینکه مسلمان شود).
نقش زمان فوت و ثبت رسمی ازدواج در ارث بری
شرط اصلی دریافت سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر این است که ازدواج دائم و ثبتشده در دفترخانه باشد و مرد در زمان فوت در عقد زن باشد (یعنی طلاق نگرفته باشد).
اگر ازدواج ثبت نشده باشد زن نمیتواند ادعای ارث کند، مگر اینکه شاهدان عادل ازدواج را تأیید کنند.
مدارک لازم برای دریافت سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر:
- عقدنامه معتبر و ثبتشده
- شناسنامه و کارت ملی
- گواهی فوت شوهر
سهم الارث زن دوم از اموال منقول و غیرمنقول
در اموال منقول (پول نقد، طلا، خودرو، حساب بانکی):
- زن دوم مالک عینی این اموال میشود
- سهم کامل خود را به صورت فیزیکی دریافت میکند
- میزان سهم: یکچهارم (در صورت نبود فرزند) یا یکهشتم (در صورت وجود فرزند)
در اموال غیرمنقول (خانه، زمین، مغازه):
- زن دوم فقط ارزش مالی ملک را دریافت میکند.
- مالکیت خود ملک به او تعلق نمیگیرد.
- سهم از طریق فروش ملک یا پرداخت نقدی توسط سایر وراث تأمین میشود.
آیا سهم زن دوم از ارث شوهر شامل خانه همسر هم میشود؟
سهم الارث زن دوم که بچه ندارد یکچهارم ارزش خانه است اما قسمتی از خانه به نام او زده نمیشود.
این حق باید توسط سایر وراث پرداخت شود. در صورت عدم توافق، ملک ممکن است به مزایده گذاشته شود.
شرایط دریافت سهم از فروش ملک مشترک یا منزل مسکونی
اگر ملک مشترک باشد (به نام هر دو زوج) زن دوم سهم خود را مستقیماً دریافت میکند و نیازی به محاسبه ارزش ملک نیست.
اگر ملک فقط به نام شوهر باشد ابتدا باید ارزش روز ملک توسط کارشناس رسمی تعیین شود. سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر (یکچهارم یا یکهشتم ارزش) محاسبه میشود. سایر وراث باید یا معادل نقدی سهم زن را پرداخت کنند یا با توافق زن، ملک فروخته شود.
زن میتواند برای دریافت سهم خود به دادگاه مراجعه کند. اگر وراث دیگر همکاری نکنند، ملک ممکن است توسط دادگاه فروخته شود.
اگر در دریافت سهم خود از ملک همسر فوت شده با مشکل مواجه هستید، همین حالا با وکیل ملکی باتجربه مشورت کنید.
مشاوره حقوقی با وکیل در رابطه با سهم الارث زن دوم
همانطور که در این مقاله خواندید، قانون به صراحت برای زن دوم حتی بدون فرزند حقوق مالی مشخصی در نظر گرفته است و سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر را به وضوح تعیین کرده است. اما هنوز هم بسیاری از زنان به دلیل عدم آگاهی از این حقوق محروم میمانند.
ما در دفتر وکالت دکتر محمدرضا مهری با تیم متخصص و با تجربه خود شما را از حقوق قانونیتان به طور کامل آگاه میسازیم، در تنظیم مدارک و پیگیریهای قانونی لازم همراهیتان میکنیم و در صورت بروز اختلافات خانوادگی، از حقوق شما دفاع میکنیم.
برای دریافت مشاوره رایگان از کارشناسان ما همین حالا میتوانید با شمارههای قرار داده شده در این صفحه تماس بگیرید تا علاوه بر کسب اطلاعات بیشتر، وقت مشاوره تخصصی با وکیل تعیین کنید.
ســــوالات متداول شما
آیا زن دوم بدون فرزند، از شوهر فوتشده ارث میبرد؟
بله، اگر ازدواج دائم و ثبتشده باشد، زن دوم بدون فرزند یکچهارم از اموال را به ارث میبرد.
سهم زن دوم از خانه شوهر چقدر است؟
مالکیت خانه را نمیبرد، اما حق دریافت یکچهارم (یا یکهشتم در صورت وجود فرزند) از ارزش خانه را دارد.
آیا زن دوم در صورت نداشتن عقد رسمی میتواند ارث بگیرد؟
خیر، فقط ازدواج دائم ثبتشده ارث دارد، مگر اینکه در عقد موقت شرط ارث شده باشد.
در صورت وجود زن اول و زن دوم، سهم هرکدام چقدر است؟
سهم کل زنها یکچهارم (یا یکهشتم) است که به تساوی بین آنها تقسیم میشود.
اگر شوهر وصیت کرده باشد، آیا باز هم زن دوم ارث میبرد؟
بله، وصیت تا یکسوم اموال نافذ است و علاوه بر سهم الارث پرداخت میشود.
زن دوم چه مقدار از حقوق بازنشستگی یا بیمه شوهر فوتشده را دریافت میکند؟
به عنوان ورثه، سهمی متناسب با سهم الارث (معمولاً یکچهارم یا یکهشتم) از این مزایا را دریافت میکند.
آیا زن دوم میتواند مانع تقسیم ارث شود؟
میتواند با ارائه دلایل قانونی (مثل اختلاف در ارزشگذاری اموال) تقسیم را به تعویق بیندازد، اما نمیتواند به طور کامل مانع شود.