دادخواست مطالبه مهریه یکی از مراحل مهم در حفظ حقوق مالی زنان پس از ازدواج است که به صورت قانونی از طریق دادگاه قابل پیگیری می‌باشد. مهریه به عنوان یک حق مسلم زن در عقد نکاح شناخته می‌شود و در صورت عدم پرداخت آن توسط شوهر، زن میتواند با ارائه دادخواست رسمی این حق را مطالبه کند.
در این مطلب به طور کامل روند تنظیم دادخواست مطالبه مهریه، شرایط لازم، مدارک مورد نیاز، ارائه نمونه دادخواست مطالبه مهریه و نکات کلیدی مرتبط با این موضوع بیان خواهد شد تا شما بتوانید با آگاهی کامل از حقوق خود استفاده کنید و به بهترین شکل ممکن پیگیر مطالبات مالی خود باشید.
مقاله پیشنهادی: حقوق مالی زن در زندگی مشترک
دادخواست مطالبه مهریه چیست؟
دادخواست مطالبه مهریه یک درخواست رسمی و قانونی است که توسط زن (زوجه) تنظیم شده و به دادگاه خانواده ارائه می‌شود تا شوهر (زوج) را ملزم به پرداخت مهریه تعیین شده در عقدنامه کند. مهریه میتواند به صورت سکه، پول نقد، طلا، ملک یا هر مالی که در عقد ذکر شده است، باشد. اگر شوهر از پرداخت مهریه امتناع کند، زن با تنظیم و ارائه این دادخواست میتواند حقوق مالی خود را از طریق دادگاه پیگیری نماید. پس از بررسی مدارک توسط دادگاه و صدور حکم، در صورت ادامه امتناع شوهر، زن میتواند اجرای حکم را از طریق واحد اجرای احکام دادگستری بخواهد.
به زبان ساده، دادخواست مهریه به این معناست که زن به دادگاه مراجعه میکند و به شکل رسمی و نوشتاری، از قاضی می‌خواهد شوهر را ملزم به پرداخت مهریه کند. این اقدام، اولین و اصلی‌ترین گام قانونی برای گرفتن مهریه‌ای است که در عقد ازدواج تعیین شده است.
تفاوت بین درخواست شفاهی و دادخواست رسمی
درخواست مطالبه مهریه شفاهی اغلب به صورت غیررسمی، لفظی یا دوستانه بین زن و شوهر یا با میانجیگری خانواده‌ها مطرح می‌شود. در این حالت، هیچ سند یا مدرک قانونی در کار نیست و چنانچه شوهر از پرداخت مهریه خودداری کند، زن نمی‌تواند با اتکا به این درخواست، الزام قانونی دریافت کند.
در مقابل، دادخواست مطالبه مهریه رسمی یک سند حقوقی و قانونی است که توسط زن نوشته و به دادگاه تسلیم می‌شود. این دادخواست دارای قالب و ساختار مشخص قانونی، ضمیمه مدارک لازم و ثبت رسمی در دستگاه قضایی است. دادگاه خانواده پس از بررسی دادخواست و مدارک، رأی لازم را صادر خواهد کرد و این رأی الزام‌آور و از سوی مراجع قضایی قابل پیگیری است. بدون ارائه دادخواست، هیچ الزام قانونی برای شوهر ایجاد نمی‌شود.
چرا دادخواست مهریه مهم است؟
ابزار قانونی و سند رسمی: تنها با دادخواست رسمی، زن میتواند شوهر را به طور قانونی ملزم به پرداخت مهریه کند.
حفظ حقوق مالی: این دادخواست پشتوانه حقوق مالی زن محسوب می‌شود و تضمین کننده استقلال و امنیت مالی اوست.
قابلیت پیگیری اجرایی: بر اساس رأی صادرشده از دادگاه، زن میتواند از طریق توقیف اموال، ممنوع‌الخروج کردن و اقدامات قانونی دیگر، وصول مهریه را پیگیری نماید.
شروع فرایند قضایی: ثبت دادخواست مطالبه مهریه اولین گام و کلید ورود به مسیر قانونی مطالبه مهریه به شمار می‌رود و نظم و شفافیت روند را تضمین میکند.
به طور خلاصه، دادخواست مطالبه مهریه تنها راه رسمی، حقوقی و قانونی برای مطالبه و دریافت مهریه در صورت امتناع شوهر است، در حالی که درخواست مطالبه مهریه شفاهی هیچ ضمانت اجرایی و قانونی ندارد.
نحوه دادخواست مطالبه مهریه
درخواست مطالبه مهریه از شوهر و تنظیم دادخواست مطالبه مهریه نیازمند طی کردن چند مرحله قانونی و اداری است. در ادامه هر مرحله به زبان ساده توضیح داده شده است:
مرحله ۱: مراجعه به دفاتر خدمات قضایی:
- نخست باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی محل سکونت خود مراجعه کنید.
- مدارک هویتی مانند شناسنامه، کارت ملی، و سند ازدواج یا عقدنامه را همراه داشته باشید.
مرحله ۲: ورود اطلاعات در سامانه ثنا:
- با رمز عبور ثنا وارد سامانه خدمات الکترونیک قضایی (adliran.ir) می‌شوید.
- فرم مربوط به دادخواست مطالبه مهریه را پر کنید: مشخصات کامل خود و شوهر، شماره و تاریخ عقدنامه، میزان مهریه و نوع آن (سکه، وجه نقد و غیره).
- مدارک را اسکن و در سامانه بارگذاری کنید.
مرحله ۳: تنظیم متن دادخواست:
- در بخش متن دادخواست، به زبان رسمی و حقوقی، شرح درخواست خود را بنویسید.
- همچنین می‌توانید دلایل و مستندات مانند نسخه عقدنامه، شناسنامه و دلایل عدم پرداخت مهریه را ذکر کنید.
- می‌توان با استناد به ماده ۱۰۸ و ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست توقیف اموال زوج را نیز اضافه کرد.
مرحله ۴: پرداخت هزینه دادرسی یا ارائه اعسار:
- هزینه ثبت دادخواست (معمولاً ۳.۵درصد ارزش ریالی مهریه مطالبه شده) باید آنلاین واریز شود.
- اگر توان پرداخت این هزینه را ندارید، هم‌زمان با دادخواست مهریه می‌توانید “درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی” را ثبت کنید (به استشهادیه دو شاهد نیاز است). در این صورت ابتدا پرونده اعسار بررسی می‌شود و در صورت پذیرش، از پرداخت هزینه معاف می‌شوید و رسیدگی به اصل پرونده شروع می‌شود.
مرحله ۵: ثبت نهایی و دریافت کد رهگیری:
- پس از تکمیل اطلاعات و ضمیمه مدارک، دادخواست را نهایی و ثبت می‌کنید.
- سامانه یک کد رهگیری به شما اختصاص می‌دهد؛ این کد را نزد خود نگه دارید و از طریق پنل کاربری سامانه ثنا می‌توانید مراحل پیگیری و مشاهده وضعیت پرونده را انجام دهید
نکات تکمیلی:
- تمامی مراحل فوق را وکیل نیز میتواند از طرف شما انجام دهد.
- تعیین دقیق میزان مهریه و ارائه مدارک کامل اهمیت بالایی دارد.
- اگر مدارک ناقص باشد، پرونده به شما بازگردانده خواهد شد و باید نسبت به تکمیل آن اقدام کنید.
- این روند، تنها مسیر قانونی و مطمئن برای پیگیری و دریافت مهریه از طریق دستگاه قضایی است.
نمونه دادخواست مطالبه مهریه و اعسار از هزینه دادرسی
در هنگام مطالبه مهریه، اگر زن توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی نداشته باشد، میتواند هم‌زمان با دادخواست مهریه، درخواست اعسار (ناتوانی مالی) از پرداخت هزینه دادرسی را مطرح کند. در ادامه، ضمن توضیح معنی “اعسار”، یک نمونه فرم دادخواست و نکات نگارشی و حقوقی مهم ارائه می‌شود.
معنی اعسار چیست؟
اعسار در قانون به معنی عدم توانایی شخص در پرداخت هزینه‌های دادرسی یا بدهی‌های قانونی است. اگر شخصی نتواند هزینه دادگاه یا مبلغ محکومیت مثل مهریه را یکجا بپردازد و اموالی برای پرداخت نداشته باشد، دادگاه در صورت اثبات ناتوانی مالی، او را «معسر» می‌شناسد. برای اثبات اعسار، ارائه استشهادیه دو شاهد عموماً لازم است و در صورت پذیرش دادگاه، فرد از پرداخت کل یا بخشی از هزینه‌ها معاف می‌شود یا پرداخت به صورت قسطی تعیین می‌گردد.
برای دریافت نمونه فرم دادخواست مطالبه مهریه همراه با درخواست اعسار از هزینه دادرسی، می‌توانید فایل نمونه دادخواست مهریه و اعسار (PDF) را دانلود کنید.
نکات نگارشی و حقوقی مهم حین تنظیم دادخواست مطالبه مهریه
- زبان متن رسمی و مختصر باشد و عبارات حقوقی مطابق عرف دادگاه بیان شود.
- مشخصات کامل طرفین (نام، نام پدر، شماره شناسنامه، آدرس و…) ذکر شود.
- خواسته‌ها به تفکیک و شفاف ذکر گردد (مطالبه مهریه، اعسار، تأمین خواسته).
- به مواد قانونی استناد شود (مثلاً ماده 5 قانون حمایت خانواده).
- مدارک و مستندات حتماً پیوست شوند.
- بخش امضا و تاریخ فراموش نشود.
- اگر وکیل تنظیم کننده است، مشخصات وکالت نیز درج گردد.
- ذکر دقیق مهریه (در عقد نامه ثبت شده) و میزان آن (به ریال و یا سکه) الزامی است.
- ذکر تاریخ عقد و نحوه مطالبه مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) ضروری است.
- زوجه بعد از عقد هر زمان بخواهد میتواند مهریه خود را مطالبه کند.
- در مهریه عندالاستطاعه، باید تمکن و توانایی زوج در پرداخت مهریه توسط زوجه اثبات شود.
- علت و مستندات مطالبه مهریه به طور واضح بیان گردد.
- درخواست صدور حکم پرداخت مهریه و نحوه اجرای آن (از طریق دادگاه یا اداره ثبت) قید شود.
- امضای زوجه (خواهان) در انتهای دادخواست و درج تاریخ الزامی است.
همان‌طور که در این نمونه دادخواست مهریه از طرف زن دیدید، در نهایت، فرم دادخواست باید به دقت و بر اساس اطلاعات واقعی تکمیل و ثبت شود، چون هرگونه نقص موجب عودت درخواست مطالبه مهریه از سوی دادگاه خواهد شد. استفاده از وکیل برای نگارش و پیگیری پرونده توصیه می‌شود تا شانس موفقیت و دقت کار افزایش یابد.
زن میتواند حتی پس از طلاق نیز نسبت به دریافت مهریه اقدام کند و این کار با ارائه دادخواست رسمی از طریق دادگاه یا اجرای ثبت امکان‌پذیر است، مگر اینکه مهریه در جریان طلاق بخشیده یا با توافق ساقط شده باشد.
تفاوت مطالبه مهریه قبل و بعد از طلاق
تفاوتی در مطالبه مهریه قبل یا بعد از طلاق وجود ندارد، زن در هر زمان پس از عقد حق مطالبه مهریه را دارد؛ چه زندگی برقرار باشد و چه اختلاف وجود داشته باشد. مهریه جزو حقوق مالی زن است و ارتباطی با طلاق ندارد.
اگر زن هنگام طلاق مهریه را نبخشیده باشد، حتی بعد از ثبت طلاق نیز میتواند مهریه خود را مطالبه کند. اما اگر مهریه در توافق طلاق ببخشد (مثلاً در طلاق توافقی یا خلع)، فقط تا پایان مدت عده میتواند از بخشش برگردد و بعد از آن، حق مطالبه از بین می‌رود.
در دوران عقد و پیش از نزدیکی، هنگام طلاق زن مستحق نصف مهریه است؛ در غیر این صورت، کل مهریه به او تعلق میگیرد، مگر توافق یا بخشش صورت گیرد.
مقاله پیشنهادی: مهریه در طلاق از طرف زن
نمونه دادخواست مطالبه مهریه بعد از طلاق
ریاست محترم دادگاه خانواده (نام شهر)؛
با سلام. احتراماً به استحضار می‌‌رساند، اینجانب (نام و نام خانوادگی)، به موجب عقدنامه شماره (شماره عقدنامه) در تاریخ (تاریخ عقد) به عقد دائم آقای (نام و نام خانوادگی خوانده) درآمده‌ام. متأسفانه به علت اختلافات خانوادگی، در تاریخ (تاریخ طلاق) از سوی ایشان به موجب طلاق نامه شماره (شماره طلاق نامه) و با ثبت در دفترخانه شماره (شماره دفترخانه)، طلاق داده شده‌ام.
مهریه اینجانب در عقدنامه به میزان (تعداد سکه یا معادل ریالی) تعیین شده است که تا این تاریخ از سوی خوانده پرداخت نگردیده است و اینجانب نیز مهریه خود را ابراء یا بذل ننموده‌ام.
لذا با توجه به مراتب فوق و مستنداً به مواد قانونی مربوطه، از محضر دادگاه محترم تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مهریه اینجانب به میزان (تعداد سکه یا معادل ریالی) را دارم.
با تقدیم احترام مجدد
امضا
مدارک لازم برای ارائه دادخواست مطالبه مهریه
- اصل سند ازدواج (عقدنامه) و کپی آن
- مدارک شناسایی زوجه
- مدارک مربوط به تعیین مهریه (اگر به صورت سند رسمی تنظیم شده باشد)
- هرگونه مدرک یا سندی که به اثبات ادعای زوجه کمک کند (مانند شهادت شهود)
نکات حقوقی در مطالبه مهریه:
- زوجین باید از قوانین مربوط به مهریه آگاه باشند.
- مطالبه مهریه از طریق دادگاه و یا اداره ثبت اسناد و املاک امکان‌پذیر است.
- در صورت فوت زوج، مهریه به عنوان یکی از دیون متوفی در نظر گرفته می‌شود.
- در صورت فوت زوجه ورثه او می‌توانند از زوج مهریه را مطالبه کنند.
مراحل قانونی مطالبه مهریه:
- تنظیم دادخواست و ارائه آن به دادگاه یا اداره ثبت.
- بررسی مدارک و مستندات توسط مراجع قضایی.
- صدور حکم پرداخت مهریه توسط دادگاه یا اداره ثبت.
- اجرای حکم پرداخت مهریه (توسط اداره ثبت یا اجرای احکام مدنی).
شرایط ارائه دادخواست مهریه از طرف زن
برای ارائه دادخواست مهریه از طرف زن، رعایت شرایط زیر الزامی است:
عقد رسمی (ازدواج دائم یا موقت):
مهریه صرفاً در صورتی قابل مطالبه است که ازدواج به طور رسمی (عقدنامه ثبت‌شده در دفترخانه) صورت گرفته باشد. مهریه مندرج در عقد غیر قانونی یا بدون ثبت رسمی، قابلیت طرح دادخواست ندارد.
وجود مهریه در سند ازدواج (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه):
ذکر دقیق مهریه و نوع آن (سکه، وجه نقد، مال غیرمنقول و…) در عقدنامه الزامی است.
در مهریه عندالمطالبه، زن هر زمان پس از عقد حق مطالبه دارد و هیچ شرط خاصی لازم نیست.
در مهریه عندالاستطاعه، زن باید استطاعت مالی شوهر را اثبات کند، اما اصل حق طرح دادخواست در هر دو نوع محفوظ است و صرف نوع شرط مانع طرح دعوی نمی‌شود.
امکان طرح دادخواست در هر زمان (قبل یا بعد از طلاق):
زن میتواند مهریه را در هر مقطع از زندگی، یعنی هم‌زمان با زندگی مشترک، دوران عقد، پیش یا پس از طلاق (تا زمانی که مهریه را نبخشیده یا دریافت نکرده باشد)، مطالبه کند. طلاق، شرط لازم برای مطالبه مهریه نیست و تقدیم دادخواست مهریه بدون طلاق یا حتی در دوران عقد نیز قانونی است.
نیاز به ثبت‌نام در سامانه ثنا:
برای ثبت دادخواست، زن باید حساب فعال در سامانه ثنا (ثبت نام و احراز هویت در دفاتر خدمات قضایی) داشته باشد. تمام درخواست‌ها از طریق سامانه الکترونیک قضایی ارسال می‌شود.
عدم نیاز به رضایت یا حضور شوهر:
زن برای مطالبه مهریه نیازمند کسب رضایت، حضور یا حتی اطلاع شوهر نیست و میتواند کاملاً مستقل دادخواست ارائه کند و روند قضایی را پیش ببرد.
در صورت نداشتن توانایی مالی، امکان هم‌زمانی با دادخواست اعسار:
اگر زن امکان پرداخت هزینه دادرسی را ندارد، میتواند هم‌زمان با دادخواست مهریه، درخواست اعسار (معافیت از پرداخت هزینه دادرسی) ثبت کند. این اقدام با ارائه استشهادیه دو شاهد صورت میگیرد و بررسی اعسار مقدم بر رسیدگی به اصل مطالبه مهریه است.
داشتن مدارک لازم (سند ازدواج و کارت ملی):
ارائه اصل یا تصویر مصدق عقدنامه و مدارک هویتی (کارت ملی، شناسنامه) برای ثبت دادخواست الزامی است؛ چنانچه مدارک ناقص باشند، پرونده بازگشت داده می‌شود تا تکمیل گردد.
در چه مرحله‌ای از دادخواست مهریه به وکیل نیاز داریم؟
در مراحل مختلف دادخواست مهریه، نیاز به وکیل در موارد زیر بسیار مهم و مفید است:
تنظیم دقیق و اصولی دادخواست مهریه: برای جلوگیری از رد درخواست مطالبه مهریه به دلیل نقص نگارشی، حقوقی یا مدارک ناقص، یک وکیل متخصص خانواده میتواند دادخواست را به صورت کامل و مطابق با قانون تنظیم کند.
همراهی در درخواست اعسار از هزینه دادرسی: اگر توان پرداخت هزینه دادرسی را ندارید، وکیل میتواند به شما در ارائه و مستندسازی درخواست اعسار کمک کند تا این درخواست به درستی در دادگاه قبول شود.
دفاع در جلسات دادگاه مقابل ادعاها و درخواست‌های مرد: حضور وکیل باعث می‌شود که بتوانید با تسلط بر قانون و استدلال‌های حقوقی، از حقوق خود دفاع کنید و پاسخ مناسبی به درخواست‌ها یا اعتراضات مرد بدهید.
پیگیری اجرای حکم، توقیف اموال و ممنوع‌الخروجی: معمولاً توقیف اموال شوهر یا ممنوع‌الخروج کردن او برای وصول مهریه نیازمند تخصص وکیل است، زیرا او میتواند اموال مرد را شناسایی کرده و روند اجرای حکم را توسط مراجع قضایی و ادارات مربوطه پیگیری کند.
مدیریت پرونده‌های پیچیده مثل مهریه عندالاستطاعه: در پرونده‌های پیچیده که ممکن است نیاز به اثبات استطاعت مالی یا شرایط توافق داشته باشید، حضور وکیل متخصص و آگاه به این موارد، به حفظ حقوق شما کمک شایانی میکند.
در مجموع، هرچند زن میتواند بدون وکیل هم دادخواست مهریه را ارائه دهد، اما در موارد فوق و برای افزایش احتمال موفقیت و سرعت رسیدگی، داشتن وکیل توصیه می‌شود. وکیل علاوه بر تنظیم دادخواست، از بروز اشتباهات حقوقی جلوگیری کرده و روند پرونده را به بهترین نحو مدیریت میکند.
در دفتر وکیل مهری جمعی از بهترین وکلای ایران با سال‌ها سابقه تخصصی در پرونده‌های خانواده و مطالبه مهریه، می‌توانند در تمام مسیر مطالبه مهریه مثل مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست و جلسات دادگاه در کنار شما باشند تا شما با همراهی یک شخص متخصص بتوانید با اطمینان بیشتری این مسیر را طی کنید و به نتیجه مطلوب خود برسید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان از کارشناسان ما همین امروز با شماره‌هایی که در این صفحه قرار داده‌ایم تماس بگیرید.
ســــوالات متداول شما
آیا زن بدون داشتن وکیل میتواند دادخواست مطالبه مهریه بدهد؟
بله، زن میتواند بدون داشتن وکیل دادخواست مهریه را به طور مستقل و از طریق دفاتر خدمات قضایی یا سامانه ثنا ارائه دهد. اما حضور وکیل در مواردی مانند تنظیم دقیق دادخواست، دفاع در دادگاه و پیگیری اجرای حکم به بالا بردن احتمال موفقیت کمک میکند.
شرایط ارائه دادخواست مهریه از طرف زن چیست؟
- داشتن عقد رسمی (دائم یا موقت) با سند ثبت شده
- وجود مهریه در عقدنامه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه)
- امکان طرح دادخواست در هر زمان، قبل یا بعد از طلاق
- داشتن مدارک لازم مثل سند ازدواج و کارت ملی
آیا زن میتواند بدون رضایت شوهر، دادخواست مهریه بدهد؟
بله، زن میتواند مستقل و بدون اطلاع یا رضایت شوهر دادخواست مهریه را ارائه کند و نیازی به حضور یا تأیید شوهر نیست.
چطور مهریه را بعد از طلاق مطالبه کنیم؟
زن میتواند پس از طلاق نیز مهریه را با ارائه دادخواست رسمی به دادگاه و یا اجرای ثبت مطالبه کند، مگر اینکه مهریه هنگام طلاق بخشیده شده باشد.
